Balkanreis 2011 deel 7: Skopje

Vanuit Belgrado 's ochtends vroeg de trein naar Skopje. Wat een reis, treinen op de Balkan is net wat anders dan treinen in Nederland of Duitsland. Gelukkig hebben we een zitplaats, het is heet (plm. 30 graden) en hoe meer stations we aandoen, hoe meer passagiers er instappen. De gangpaden staan vol mensen, vooral toeristen, want locals pakken, heel verstandig de veel betrouwbaardere bus. Na een lange ochtend en een deel van de middag bereiken we de grens tussen Servië en Macedonië. Uiteraard moet er hier van locomotief worden gewisseld. De trein bestaat nog maar uit één wagon en de Servische locomotief wordt losgekoppeld en vertrekt weer terug naar Belgrado. En dan, dan is er geen Macedonische locomotief beschikbaar!

Na lang wachten, het is gelukkig prachtig weer, komt er dan toch eindelijk een locomotief om het laatste stuk van de reis naar Skopje, de Macedonische hoofdstad te volbrengen. Het blijft een ervaring om van A naar B te komen op de Balkan, zeker sinds het uiteenvallen van Joegoslavië er plotseling overal grensposten zijn opgetrokken.

Maar dan Skopje, wat een heerlijke stad, een verademing na het drukke Belgrado. Tussen de bergen ingeklemd, met de beroemde stenen brug in het centrum. Op dit moment lijkt Skopje wel iets op Rotterdam, overal hijskranen en bouwputten. De regering heeft namelijk besloten dat Skopje wat internationale allure nodig heeft, en dus worden er in hoog tempo 'historische' gebouwen uit de grond gestampt. Een enorme arc de triomphe, gebouwen (bestemd voor ministeries en de nationale bank) met Griekse zuilen en Romeinse facades. Op het centrale plein nabij de stenen brug een enorm standbeeld van Alexander de Grote.

Het komt allemaal op z'n zachts gezegd nogal kitscherig over. En door buurland Griekenland wordt het als een provocatie opgevat, aangezien Alexander de Grote als Grieks gezien wordt. Macedonië heet officieel ook nog steeds de 'Voormalig Joegoslavische Republiek van Macedonië', omdat de Grieken bang zijn voor Macedonische aanspraak op de Griekse gelijknamige provincie.

In het centrum worden we aangesproken door een man met een t-shirt van de Europese Unie aan. Het gesprek, in het Engels, Duits en met handen en voeten gaat ongeveer als volgt:

Hoeveel verdien je in Nederland? Meer dan duizend euro? Zozo, ik ga morgen een paspoort regelen in Bulgarije, dan kom ik bij jullie werken, ik doe alles. Jullie moeten trouwens de stenen brug niet over, daar wonen de Albanezen, dat zijn moslims, ze krijgen veel kinderen, om ons straks te kunnen overheersen. In Nederland wonen toch ook al veel moslims, bij jullie nemen ze toch ook de macht over? Tuig is het ze stelen en bedriegen. Wist je trouwens dat ik de vliegtuigen heb geleverd aan Osama bin Laden om de aanslagen in New York uit te voeren? Hierdoor staan de moslims mooi in een kwaad daglicht. Haha. Jammer dat die Noor, Breivik, zijn eigen mensen dood heeft geschoten, hij had beter moslims kunnen kiezen.

Een mooie kennismaking met de autochtone Macedonische bevolking, we maken maar dat we snel wegkomen bij deze mafkees. Op de stenen brug, die leidt naar de oude stad (geheel opnieuw opgebouwd na de verwoestende aardbeving van 1963) spelen wat Albanezen (de moslims dus) balletje balletjes, heel verstandig besluiten we om niet mee te doen!
Na de stenen brug loop je het Albanese deel van de stad binnen, veel kleine winkeltjes, potten en pannen en theehuizen. En natuurlijk prachtige oude moskeeën. We wanen ons in een openluchtmuseum.
We drinken heerlijke thee, bezoeken de oude moskee, drinken nog meer thee, eten heerlijk (geen eens last van de maag 's avonds) en genieten van deze heerlijke stad.

Skopje is een absolute aanrader, je kan hier best een paar dagen slijten. Ook ons hostel is fantastisch, op tien minuten lopen van het centrum, met een prachtige tuin en leuke mensen. Bijna iedereen is op rondreis over de Balkan, en op aanraden van diverse gasten besluiten we dat we na ons bezoek aan het meer van Ochrid (hierover meer in deel acht), ook Albanië gaan aandoen.

Ontwikkelingen op de Balkan, januari 2012, Albanië

Wat speelt er allemaal in de landen op de Balkan bij de start van 2012? Hoe staat het met de onderhandelingen over lidmaatschap van de EU? Worden deze landen ook getroffen door de crisis? Zijn er nog politieke verschuivingen waar te nemen? En hoe berichten Nederlandse kranten over het nieuws op de Balkan. Je leest het in Ontwikkelingen op de Balkan, januari 2012, Albanië.

Na Moldavië lijkt Albanië nog steeds één van de meest geïsoleerde landen van Europa. Nadat begin jaren negentig de communistische dictatuur ten val kwam verviel het land in totale anarchie. Collectieve boerderijen werden de grootste wietplantages van de wereld en de gestolen Mercedessen uit het westen waren niet aan te slepen. Nog steeds wordt het straatbeeld bepaald door oude Mercedessen, Albanië heeft de grootste Mercedes-dichtheid per inwoner ter wereld. Maar goed, ter zake, we leven in 2012, niet meer in de roerige overgangsjaren 1990-2000.

Ongeveer een jaar geleden vielen er bij een demonstratie in de hoofdstad Tirana tegen de regering doden doordat de oproerpolitie hardhandig ingreep. De politieke situatie is op z'n zachtst gezegd niet stabiel. Corruptie is een van de belangrijkste problemen van het land, ook in de onderhandelingen over lidmaatschap van de EU. Ook economisch gaat het niet voor de wind, het land is getroffen door de economische crisis en de kosten voor levensonderhoud voor de gewone man stijgen de pan uit. Op dit moment is de conservatieve premier Sali Berisha aan de macht, de oppositie bestaat o.a. uit de Socialistische Partij. Het land blijft politiek instabiel en de maffia heeft achter de schermen grote invloed. Een groot probleem is ook eerwraak. Vooral in rurale gebieden wordt een moord op een familielid altijd vergolden met een moord op een lid van de andere familie, die deze moord dan ook weer zal wreken. Een vicieuze cirkel dus, die zorgt voor een soms zeer gespannen situatie op het platteland. Voordat er sprake kan zijn van toetreding tot de Europese Unie moet eerst dit maatschappelijke probleem uit de weg worden geruimd.

Het lijkt erop dat lidmaatschap van de EU voor Albanië nog ver weg is, eerst moet het land grondig hervormen, de infrastructuur aansluiten op de omringende landen (nu is er niets, een erfenis van het communisme). En voor stabiliteit is het nodig dat de economie groeit, zodat de bevolking de eerste levensbehoeften kan betalen.

Recentie film 'The Forgiveness of Blood' over eerwraak in Albanië

De politieke situatie in Nederland tien jaar geleden

Hoe zag het politieke landschap in Nederland er ook al weer uit in de winter van 2001? Pim Fortyn, Ad Melkert, een jonge Balkenende. Een toen ook al afgeschreven CDA, het oppermachtige paarse blok. En in Rotterdam had net een politieke aardverschuiving plaatsgevonden. De Nederlandse politiek in de winter van 2001.

In de winter van 2001 zat het tweede paarse kabinet (Kok-II) nog in het zadel, weliswaar lang niet meer zo stevig als bij het aantreden van het eerste kabinet in 1994, maar Kok was nog premier, en binnen de Partij van de Arbeid werd de nieuwe minister-president al klaargestoomd om het stokje van Wim Kok over te nemen na de verkiezingen van 2002. Wie kent Ad Melkert nog? Ook bij de VVD geen vuiltje aan de lucht, stiekem droomt de nieuwe voorman Hans Dijkstal ook van het hoogste ambt. Wie kent deze vrolijk toeterende saxofonist nog? Herrie in het CDA, na twee achtereenvolgende verkiezingsnederlagen is er nog steeds geen nieuwe sterke leider opgestaan, en partijvoorzitter Marnix van Rij vindt ook Jaap de Hoop Scheffer geen geschikte kandidaat. In de herfst pleegt hij een coup en schuift zichzelf naar voren als nieuwe leider van de christen-democraten. De partij steekt hier echter een stokje voor en het eind van het liedje is dat zowel Jaap de Hoop Scheffer en Marnix van Rij het veld ruimen. De buiten de Haagse kaasstolp volstrekt onbekende Zeeuw Jan-Peter Balkenende wordt de nieuwe politiek leider. In augustus is Pim Fortuyn lijsttrekker geworden van Leefbaar Nederland. Hij wil de Nederlandse politiek wakker schudden en volgt een volledig nieuwe koers.

De zetelverhoudingen liggen in 2001 als volgt (tussen haakjes de zetelaantallen in december 2011):
PvdA 45 (30)
VVD 38 (31)
CDA 29 (21)
D66 14 (10)
GroenLinks 11 (10)
SP 5 (15)
ChristenUnie 5 (5)
SGP 3 (2)
PVV - (24)
PvdD - (2)

De aardverschuiving in de verhoudingen, en de versnippering van het politieke landschap anno nu zijn ingezet in het najaar van 2001. De jaren van Balkenende moesten nog komen. Hij werd vanaf het begin neergezet als een stuntelende man zonder uitstraling en toch wist hij in de jaren na de moord op Pim Fortuyn telkens de verkiezingen te winnen en leiding te geven aan Nederland. We zullen nooit weten hoe e.e.a. had gelopen als Pim Fortuyn niet was vermoord op 6 mei 2002. Van Geert Wilders hadden nog maar weinig mensen gehoord, economisch ging het voor de wind én we hadden de gulden nog.

Nederland was nog open en tolerant en Wim Kok was door de Amerikaanse president nog niet zo lang hiervoor geprezen om het poldermodel. De jaren van polarisatie na 2001 hebben nu, tien jaar later Nederland een ander aanzien gegeven. Als je op vakantie buiten Nederland bent vragen mensen wie die mafkees met dat gekke haar toch is en waarom mensen in een van de rijkste landen ter wereld zo verschrikkelijk ontevreden kunnen zijn. Je glimlacht dan maar wat en zegt dat niet iedereen zo is.

Het zal me benieuwen hoe Nederland er in december 2021 uitziet...

Ontwikkelingen op de Balkan, najaar 2011, Kroatië

Wat speelt er allemaal in de landen op de Balkan in het najaar van 2011? Hoe staat het met de onderhandelingen over lidmaatschap van de EU? Worden deze landen ook getroffen door de crisis? Zijn er nog politieke verschuivingen waar te nemen? En hoe berichten Nederlandse kranten over het nieuws op de Balkan. Je leest het in Ontwikkelingen op de Balkan, najaar 2011, Kroatië.

Het is eindelijk zo ver, bijna alle lichten staan op groen voor Kroatië om toe te treden tot de Europese Unie. Op de Europese top, die bijna geheel in het teken stond van de redding van het europroject van acht en negen december heeft de Kroatische vertegenwoordiging ook het toetredingsverdrag getekend. De 27 huidige lidstaten van de EU moeten de toetreding nog wel goedkeuren, en in Kroatië zelf kan de bevolking zich nog uitspreken in een referendum. Maar het lijkt nu toch zover te zijn dat de voormalige Joegoslavische republiek als tweede land na Slovenië kan gaan toetreden in juli 2013.Klik hier voor de toespraken die horen bij het tekenen van het akkoord.

Intussen staan de ontwikkelingen in de Balkanstaat ook niet stil. In december gingen de Kroatische kiezers naar de stembus om een nieuw parlement, en indirect een nieuwe regering te kiezen. De centrumlinkse oppositie won de verkiezingen. Het land is de afgelopen jaren opgeschrikt door diverse omkoopschandalen, waar ook leden van de regering bij betrokken waren. De oppositie heeft de kiezer voor de verandering weinig extraatjes beloofd, er zal flink gesaneerd moeten worden en bovenal is beloofd de corruptie aan te pakken. Zoran Milanović, de leider van de linkse oppositie zal waarschijnlijk de nieuwe premier worden.

Snel nieuws:
EU geeft Servië nog geen status als kandidaatlid.
Onderhandelingen met Montenegro over toetreding beginnen in juli 2012.
Grensconflict Servië en Kosovo nog steeds niet opgelost.
Griekenland mag toetreding van Macedonië tot de NAVO niet blokkeren.

Als je verder wilt lezen:

Tijdschrift HP/De Tijd meldt dat we de nieuwe stroom economische gelukzoekers kunnen vinden in de landen van het voormalig Joegoslavië, Klik hier voor het artikel.

De officiële reactie van de Nederlandse regering betreffende vorderingen van kandidaatlidstaten van de EU van 28 oktober 2011, Klik hier voor het bericht (bron rijksoverheid.nl).